پروتئین یکی از اصلیترین مواد مغذی برای بدن انسان است که نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت، رشد و بازسازی بافتهای بدن دارد. بدن برای ساختن عضلات، آنزیمها، هورمونها و سلولهای ایمنی به پروتئین نیاز دارد. شناخت میزان پروتئین مورد نیاز روزانه و نحوه تأمین آن، به حفظ سلامت عمومی و بهبود عملکرد بدن کمک میکند. در این مقاله به بررسی اهمیت پروتئین، مقدار مصرف مناسب و منابع پروتئینی میپردازیم.
همین حالا برنامه ورزشی آنلاین متناسب با شرایط خود دریافت کنید:

آیا آمادهاید تا با یک برنامه بدنسازی حرفهای، به اوج آمادگی جسمانی خود برسید؟ برنامه ورزشی آنلاین ما، به صورت کاملاً شخصیسازی شده، طراحی شده تا نیازها و اهداف شما را به بهترین شکل برآورده کند.
با مربیگری استاد ابراهیم عبدی، مدرس رسمی فدراسیون و انجمن کراسفیت ایران
پروتئین چیست و چرا مهم است؟
پروتئینها از واحدهای کوچکتر به نام آمینواسید تشکیل شدهاند. بدن انسان به ۲۰ نوع آمینواسید نیاز دارد که ۹ تای آنها ضروری هستند، یعنی باید از طریق رژیم غذایی تأمین شوند زیرا بدن قادر به ساخت آنها نیست. پروتئین نقشهای مختلفی در بدن ایفا میکند، از جمله:
- ساخت و ترمیم بافتهای بدن مانند عضلات، پوست و مو
- ساخت آنزیمها و هورمونها که واکنشهای شیمیایی و تنظیم فرآیندهای بدن را کنترل میکنند
- حمایت از سیستم ایمنی بدن
- انتقال مواد مختلف در خون، مانند هموگلوبین که اکسیژن را به سلولها میرساند
کمبود پروتئین مورد نیاز روزانه میتواند منجر به ضعف عضلانی، افت سیستم ایمنی، کندی بهبود زخمها و مشکلات دیگر شود.

میزان پروتئین مورد نیاز روزانه چقدر است؟
میزان پروتئین مورد نیاز روزانه هر فرد به عوامل مختلفی مانند سن، جنسیت، وزن، سطح فعالیت بدنی و وضعیت سلامت بستگی دارد. سازمان بهداشت جهانی مقدار توصیه شده پروتئین روزانه را برای افراد بالغ ۰.۸ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تعیین کرده است. به عنوان مثال، فردی که وزن او ۷۰ کیلوگرم است، باید روزانه حدود ۵۶ گرم پروتئین مصرف کند.
اما این مقدار برای افراد با فعالیت بدنی بالا، ورزشکاران، زنان باردار و شیرده یا کسانی که در حال بهبودی از بیماری هستند، کافی نیست و نیاز آنها افزایش مییابد. به طور کلی میزان مصرف پروتئین در شرایط مختلف به شرح زیر است:
میزان پروتئین مورد نیاز (گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) | گروه مورد نظر |
۰.۸ | بزرگسالان عادی |
۱.۲ تا ۲ | ورزشکاران و افراد فعال |
۱.۱ تا ۱.۵ | زنان باردار و شیرده |
حدود ۱ تا ۱.۲ | سالمندان |
تاثیر کمبود و یا مصرف بیش از حد پروتئین
کمبود پروتئین در رژیم غذایی منجر به کاهش توده عضلانی، کاهش قدرت جسمانی، ضعف سیستم ایمنی و تأخیر در بهبود زخمها میشود. همچنین در کودکان میتواند باعث اختلال رشد و توسعه شود. از طرف دیگر، مصرف زیادتر از پروتئین مورد نیاز روزانه هم میتواند مشکلاتی ایجاد کند. افزایش مصرف پروتئین به ویژه از منابع حیوانی ممکن است به فشار بر کلیهها منجر شود، به ویژه در افرادی که بیماری کلیوی دارند. همچنین مصرف بیش از حد پروتئین در کنار کمبود مصرف فیبر و مایعات ممکن است مشکلات گوارشی به همراه داشته باشد. بنابراین رعایت تعادل در مصرف پروتئین اهمیت زیادی دارد.
لیست پروتئین مواد غذایی
برای داشتن یک رژیم غذایی متعادل و تأمین پروتئین مورد نیاز روزانه، شناخت منابع غذایی سرشار از پروتئین اهمیت زیادی دارد. در این بخش، با لیستی از مواد غذایی پروتئینی آشنا میشوید که میتوانند به تقویت عضلات، افزایش انرژی و حفظ سلامت عمومی بدن کمک کنند.
منابع پروتئینی: حیوانی و گیاهی
پروتئینهای مورد نیاز بدن را میتوان از منابع مختلف غذایی تأمین کرد. این منابع به دو دسته اصلی حیوانی و گیاهی تقسیم میشوند. در هر 100 گرم از هر ماده غذایی مقدار مشخصی پروتئین وجود دارد که در ادامه به برسی آن میپردازیم:
منابع پروتئین حیوانی
پروتئینهای حیوانی معمولاً حاوی تمام آمینواسیدهای ضروری هستند و به عنوان پروتئین کامل شناخته میشوند. منابع حیوانی پروتئین شامل موارد زیر است:
- گوشت قرمز (گاو، گوسفند): حدود ۲۶ تا ۳۱ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم
- مرغ و ماهی: حدود ۲۰ تا ۲۵ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم
- تخم مرغ: حدود ۱۳ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم
- شیر و فرآوردههای لبنی مانند پنیر و ماست:
- شیر کمچرب: حدود ۳.۴ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- ماست ساده کمچرب: حدود ۱۰ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- پنیر چدار: حدود ۲۵ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- شیر کمچرب: حدود ۳.۴ گرم در هر ۱۰۰ گرم
مصرف این منابع به تأمین پروتئین مورد نیاز روزانه کامل کمک میکند و به سرعت جذب بدن میشود. با این حال، مصرف زیاد گوشتهای چرب میتواند ریسک بیماریهای قلبی را افزایش دهد.
منابع پروتئین گیاهی
پروتئینهای گیاهی معمولاً ناقص هستند و همه آمینواسیدهای ضروری را ندارند، اما با ترکیب منابع مختلف گیاهی میتوان این کمبودها را جبران کرد. منابع پروتئین گیاهی عبارتند از:
- حبوبات مانند لوبیا، عدس و نخود: حدود ۷ تا ۹ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم (پخته شده)
- غلات کامل مانند برنج قهوهای، کینوا و گندم:
- برنج قهوهای (پخته شده): حدود ۲.۵ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- کینوا (پخته شده): حدود ۴ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- برنج قهوهای (پخته شده): حدود ۲.۵ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- مغزها و دانهها مانند بادام، گردو، تخم کدو و تخم آفتابگردان:
- بادام: حدود ۲۱ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- گردو: حدود ۱۵ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- تخم کدو: حدود ۳۰ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- بادام: حدود ۲۱ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- سویا و فرآوردههای آن مانند توفو و تمپه:
- سویا (لوبیا سویا پخته شده): حدود ۳۶ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- توفو: حدود ۸ گرم در هر ۱۰۰ گرم
- سویا (لوبیا سویا پخته شده): حدود ۳۶ گرم در هر ۱۰۰ گرم
گیاهخواران و افرادی که رژیمهای گیاهی دارند باید ترکیبی از این منابع را مصرف کنند تا پروتئین کافی و با کیفیت دریافت کنند.
نحوه برنامهریزی رژیم غذایی برای تأمین پروتئین مورد نیاز
برای تأمین پروتئین مورد نیاز روزانه باید توجه ویژه به تنوع غذایی داشت. توصیه میشود که در هر وعده غذایی ترکیبی از منابع پروتئینی حیوانی و گیاهی وجود داشته باشد. مصرف گوشتهای کم چرب، ماهی و لبنیات کمچرب به همراه حبوبات و مغزها میتواند به حفظ تعادل در رژیم غذایی کمک کند.

همچنین بهتر است مصرف پروتئین در طول روز تقسیم شود و همه پروتئین مورد نیاز در یک وعده سنگین مصرف نشود. خوردن وعدههای غذایی متعادل به حفظ سطح انرژی و سلامت عضلات کمک میکند.
اهمیت پروتئین در دورانهای خاص زندگی
پروتئین در دوران بارداری و شیردهی نقش بسیار مهمی دارد. در این دورانها نیاز بدن به پروتئین افزایش مییابد تا رشد جنین و تولید شیر کافی تأمین شود.
همچنین سالمندان به دلیل کاهش توده عضلانی و تغییرات متابولیکی، نیاز بیشتری به پروتئین دارند. مصرف کافی پروتئین به حفظ قدرت عضلات، جلوگیری از افتادن و بهبود کیفیت زندگی در سالمندی کمک میکند. ورزشکاران نیز برای بهبود عملکرد و ترمیم عضلات، نیازمند پروتئین مورد نیاز روزانهبالاتری هستند. در این گروه مصرف پروتئین قبل و بعد از تمرین اهمیت ویژهای دارد.
نکات مهم برای مصرف پروتئین
- تنوع منابع پروتئینی را رعایت کنید و ترکیبی از پروتئینهای حیوانی و گیاهی مصرف کنید.
- به میزان مصرف پروتئین توجه داشته باشید و از مصرف بیش از حد خودداری کنید.
- مصرف مایعات و فیبر کافی را فراموش نکنید تا عملکرد دستگاه گوارش به خوبی حفظ شود.
- در صورت داشتن بیماریهای خاص مانند مشکلات کلیوی، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه درباره میزان پروتئین مناسب مشورت کنید.
- پروتئینهای با کیفیت بالا مانند ماهی، مرغ و لبنیات کمچرب را در رژیم غذایی بیشتر جای دهید.
سخن پایانی
پروتئین یکی از مواد مغذی حیاتی برای سلامت بدن است که نقش کلیدی در رشد، ترمیم و عملکرد سیستمهای مختلف بدن دارد. پروتئین مورد نیاز روزانه بر اساس وزن، سن، جنسیت و سطح فعالیت متفاوت است و باید به میزان مناسب تأمین شود. مصرف منابع متنوع پروتئینی از جمله گوشت، لبنیات، حبوبات و مغزها به حفظ تعادل در رژیم غذایی کمک میکند. رعایت تعادل در مصرف پروتئین و توجه به شرایط خاص فردی میتواند سلامت جسمی را بهبود دهد و از بیماریهای ناشی از کمبود یا مصرف بیش از حد پروتئین جلوگیری کند.